Wat draag je als je in de kou op noorderlichtjacht gaat?
Deze vraag wordt me regelmatig gesteld. Hoog tijd dus om er een blog aan te wijden.
Twee belangrijke opmerkingen vooraf:
- Heb je een reis geboekt naar een gebied rondom of ten noorden van de poolcirkel? Als je daar op excursie gaat, bijvoorbeeld met husky’s of op een sneeuwscooter, krijg je vaak een warme overall. Vaak is het verplicht deze te dragen, bijvoorbeeld ook als je met een open boot het water opgaat op zoek naar walvissen. Het is afhankelijk van de excursie en het weer wat je onder de overall draagt. Vraag advies aan degene die de excursie begeleidt: zij weten wat wijsheid is voor die specifieke omstandigheden.
- Onderschat het weer in Nederland en België niet als je hier op jacht gaat naar het noorderlicht. Noorderlicht zien is en blijft een kwestie van geduld en het wachten is vele malen beter op te brengen als je warm genoeg kleedt en voorbereidt op de omstandigheden. Met name wind is er de oorzaak van dat een aangenaam lijkende temperatuur na een uurtje wachten heel anders voelt (de zogeheten windchillfactor).
Kledingtips
De kledingtips behandel ik hieronder van top tot teen terwijl ik tussendoor beschrijf waarom bepaalde zaken zo belangrijk zijn.
Waarom wol?
Warmte verlaat je lichaam via je hoofd. Dus een (winddichte) wollen (!) muts is belangrijk. Persoonlijk heb ik een hekel aan mutsen maar heb gemerkt dat ik veel langer warm blijf met een muts op. Wol heeft een bijzondere eigenschap en ik kan dat het best uitleggen aan de hand van een voorbeeld. Eind november, begin december 2023 was ik 5 weken in de poolnacht op Spitsbergen en had een paar dagen met gevoelstemperatuur onder de min 20. Ineens werd het rond nul en het was zoeken naar de juiste kleding. Ik liep de 2 km lichtelijk heuvel op naar mijn verblijf en kreeg het echt veel en veel te warm. Toen ik op mijn muts voelde, was die aan de boven/buitenkant helemaal nat. Maar mijn hoofd bleef droog en warm.
Zweet
De wol verplaatst het vocht, je zweet, zodat je lichaam droog blijft. Draag je bijvoorbeeld katoen: dat neemt het vocht op en bevriest. En dan word je in zulke koude omstandigheden echt niet meer warm. In algemene zin is het dus heel erg belangrijk dat je voorkomt dat je gaat zweten.
Neem een winterjas mee die bij voorkeur wind en vochtafstotend is. Als het tien graden vriest zal het niet regenen. Maar als je in de sneeuw gaat dollen of je komt in een sneeuwbui, is dat alsnog prettig. Sommige winterjassen hebben een kraag van nep bont aan de muts. Als het waait en sneeuwt is dat heel prettig om je gezicht beter te beschermen. Heb je het te warm, doe dan een laag uit of je jas open. Onder je jas draag je een warme (wollen) trui of fleecevest met daaronder thermokleding.
Voorkom bevriezing
Draag een (wollen) sjaal, buff of bivakmuts die je ook deels voor je gezicht kunt trekken. Alle uitstekende lichaamsdelen zoals je neus, oren, vingers en tenen lopen als eerste risico te bevriezen. Omdat de huid van je gezicht vaak niet helemaal bedekt is, is het verstandig goed op te letten – vooral als de huid wit wordt!
Klik op de link als je meer wilt lezen over het risico op bevriezing: Wikipedia – Bevriezing
Lucht als isolatiemateriaal
Draag liever (wind- en waterdichte) wanten dan handschoenen, dit in verband met de lucht om je vingers die een isolerende functie heeft. In handschoenen zit elke vinger apart waardoor je eerder koude handen krijgt. De isolerende functie van lucht is ook de reden waarom iedereen het altijd heeft over het kleden in laagjes. De lucht tussen de lagen kleden helpen je warm te houden.
In verband met het bedienen van mijn fotocamera draag ik dunne handschoenen in mijn wanten zodat ik zonder wanten snel de camera kan bedienen zonder dat ik direct heel koude handen heb. Als ik toch koude handen krijg, doe ik de handschoenen uit zodat ik blote handen in mijn wanten heb.
De onderste laag
Thermokleding draag je op de huid en is bij voorkeur ook van wol. Sommige synthetische thermokleding is ook OK, laat je adviseren in een buitensportzaak. Ook voor je benen geldt het laagjesprincipe. Over je thermobroek draag je het best een gevoerde wandelbroek of een skibroek. Heb je dat niet? Neem dan een regenbroek mee tegen wind en vocht. Probeer echter ten alle tijde een spijkerbroek te voorkomen! Deze neemt vocht op en bevriest. En zoals gezegd word je dan echt niet meer warm.
‘qua veiligheid misschien wel de belangrijkste tip: draag een reflecterend vest ‘
Je voeten
Het is belangrijk om schoenen te dragen met dikke(re) zolen, dat voorkomt dat de kou naar boven trekt. Dus zorg voor goede wandelschoenen of snowboots. Ga je naar een echt koud gebied? Als je voldoende ruimte in je schoenen hebt, kun je ervoor kiezen 2 paar wollen sokken te dragen. Een dunner en 1 dikker paar. Let op! Als je schoenen te krap zijn voor 2 paar, dan liever 1. Het doel is dat ook hier een isolerend luchtlaagje ontstaat. Als je schoenen gaan knellen, schiet je je doel voorbij. En je tenen lopen het risico dan als eerste te bevriezen.
Hoe houd je langer buiten blijven vol?
Onderschat het weer niet als je fanatiek op noorderlicht gaat jagen en lang buiten wilt blijven – dit geldt ook als je in Nederland of België op pad gaat! Neem bijvoorbeeld een extra trui of sjaal mee in een rugzakje zodat je na een tijdje nog wat iets extra’s kunt aantrekken. Denk ook aan een thermoskan met iets warms te drinken. Geen alcohol, daar koel je van af. En neem iets te eten mee, zoals chocolade of koek, om je bloedsuikerspiegel op peil te houden. Van honger/trek krijg je het namelijk ook eerder koud. Krijg je koude handen? Zwaai dan even flink met je armen en/of loop een stukje heen en weer.
De laatste tips
Voor de volledigheid: pas op met crèmes e.d. waar (verhoudingsgewijs veel) water in zit. Bijvoorbeeld tegen droge lippen of voor je handen. Het water bevriest en je huid barst daardoor open. Ik heb altijd een potje vaseline mee.
Tot slot qua veiligheid misschien wel de belangrijkste tip: draag een reflecterend vest zodat je door passerend verkeer op tijd wordt gezien!
Veel plezier met de jacht op het noorderlicht!
Marjan
p.s. alle foto’s zijn door mij gemaakt (al dan niet met hulp van de zelfontspanknop) – en de tekst door mij geschreven. Hier is geen AI aan te pas gekomen.
