Noorderlicht in Nederland & België. Je kunt er momenteel niet omheen. Noorderlichtkans na noorderlichtkans op onze breedtegraad – als je de pers mag geloven. Je leest het online, je hoort het in het nieuws. We naderen het zonnemaximum.
De term zonnemaximum betekent dat de zon in een actieve periode zit, in tegenstelling tot het zonneminimum, waarin er relatief weinig gebeurt op de zon. Deze cyclus duurt ongeveer elf jaar en het feit dat er in deze periode veel vlekken op het oppervlak van de zon worden geteld, is een van de tekenen. Tijdens een zonneminimum zijn er geen donkere plekken op zon te zien. Een dergelijke, donkere plek is in potentie een bron van een CME – een wolk met geladen deeltjes zonnewind die bij ons poollicht veroorzaken. Hoe noorderlicht ontstaat, lees je hier.
Ben je benieuwd naar die vlekken op de zon? Het is niet verstandig rechtstreeks, zonder bescherming, naar de zon te kijken of je camera er vol op te richten. Zowel je ogen als de sensor van je toestel kunnen onherstelbaar beschadigd raken!
Nog even over 10 op 11 mei …
Met heel mijn hart hoop ik dat jij het ook hebt gezien: het noorderlicht in de nacht van 10 op 11 mei 2024. Nog steeds krijg ik een glimlach op mijn gezicht als ik de foto’s terugkijk. Wat een geluk!
In verband met de Scandinaviëmarkt Schokland dat weekend had ik 2 logees. De wekker zou op 11 mei om 6 uur afgaan, dus eigenlijk had ik me erbij neergelegd dat de aangekondigde storm aan mij voorbij zou gaan. Zo rond 22.30 uur hield ik mijn gasten ook voor dat het nog te licht was. Maar de weergeven waardes in alle noorderlichtapps sloegen uit zoals ik nog nooit had gezien en ik kon het niet meer uitstellen om te gaan kijken. Toen we op het platte dak van ons huis stonden, terwijl het dus eigenlijk nog te licht was, zagen we toch met het blote oog al dat de hemel dieproze was. Echt, on-ge-loof-lijk!
Echt onvergetelijk!
Uiteindelijk heb ik mezelf rond 2 uur ’s nachts naar bed gestuurd, wetende dat ik echt een paar uur slaap nodig had. Maar van de adrenaline kon ik natuurlijk niet in zomaar in slaap komen. In Noord-Noorwegen ga ik ervoor op pad en weet ik wat me te wachten kan staan. Maar dat ik dit, vanuit thuis mee mocht maken… Onvergetelijk!
Bovenstaande foto is er nog een van die bijzondere nacht. Met onze eigen ogen zagen we (donker en licht/fel)roze en (licht)groen maar ook grijze en witte stralen. Midden in een woonwijk in Zwolle. Dat er wat aan het gebeuren was, was overduidelijk. Zo kleurrijk als op de foto is het echter met het blote oog in Nederland vrijwel nooit. Niettemin zit ik nog steeds na te stuiteren, want het was een bijzondere ervaring. Noorderlicht, op deze manier, thuis vanaf ons eigen platte dak – in het noorden, oosten én westen! Zeker omdat het al meer dan 20 jaar geleden was sinds een vorige dergelijke, heftige en kleurrijke storm op onze breedtegraad.
‘Met heel mijn hart hoop ik dat jij het ook hebt gezien!’
Alles moet kloppen!
De zon is nog steeds erg actief. In theorie is een dergelijke, actieve show voorlopig nog steeds mogelijk (!) en het helpt dat de nachten weer steeds langer worden. Maar houd er rekening mee dat er veel moet kloppen. Het moet donker zijn, het moet helder zijn, de activiteit moet aan bepaalde waardes voldoen voordat we het in Nederland of België kunnen zien. Bovendien moet je maar tijd vrij kunnen maken om er ’s nachts op uit te kunnen gaan. En, misschien nog wel de allerbelangrijkste opmerking: Laat je niet gek maken door alle felgekleurde foto’s. Met je eigen ogen zie je echt veel minder dan dat je met je telefoon of camera vastlegt. Daarbovenop versterken veel mensen de kleuren in hun foto’s. Natuurlijk is dat je goed recht om te doen als je dat mooi vindt. Maar het geeft geen realistisch beeld van wat je kunt verwachten. De nacht van 10 op 11 mei 2024 was daarin de uitzondering die de regel bevestigt. Maar, normaal gesproken, moet je naar het gebied rondom de poollichtovaal om het goed met het blote oog te zien. Denk dan aan Noord-Noorwegen, Noord-Finland, Noord-Zweden, IJsland of Alaska.
Is er ook noorderlicht gedurende het zonneminimum?
Nog een belangrijke opmerking over het zonnemaximum: Deze periode, die enkele jaren duurt!, helpt ons noorderlicht te zien op onze breedtegraad, in Nederland en België. Ga je op reis naar het hiervoor genoemde gebied rondom de poollichtovaal? Dan speelt dit maximum een stuk minder een rol. Je hebt wat meer kans op extra spectaculair noorderlicht. Maar in die omgeving maakt je zeker ook tijdens het zonneminimum uitstekend kans op heel erg mooi en betoverend noorderlicht.
Veelgestelde vragen
Tot slot nog het antwoord op twee vragen die op mijn Facebookpagina werden gesteld en die ik ook op andere plekken voorbij zie komen.
Vraag: ‘Hoe kan het dat je het noorderlicht met het blote oog niet kunt zien en met een camera wel, ziet het oog normaal gesproken niet meer dan een camera?’
Antwoord: Om een foto te maken worden allereerst gedurende een langere tijd gegevens geregistreerd dan wat wij met onze ogen doen. Ook zijn de sensoren van camera’s gevoeliger. Dat geldt ook voor die van veel mobiele telefoons. Ze vertalen dus beter wat er is, dan wij als mensen kunnen met ons eigen instrument: onze ogen. Dit is ook de reden waarom een mobiele telefoon of camera een uitstekend hulpmiddel is om je te helpen het te zien! Als je weet waar je moet kijken, zie je het ook eerder met je eigen ogen.
Zo fotografeer je het noorderlicht.
Nog een vaak gestelde vraag
Vraag: ‘Hoe kan noorderlicht in Nederland zijn? Ik loop al wat jaartjes op deze aarde en heb het nooit eerder gehoord in Nederland, behalve dit jaar’.
Antwoord: De huidige cyclus van de zon zit rondom haar maximum. Dat maximum is niet elke cyclus van ca. 11 jaar even hoog. Het is nu alweer zo’n 20 jaar geleden dat we in een redelijk vergelijkbare periode zaten. In die 20 jaar heeft internet een opmars gemaakt – de rol van sociale media (en met het nieuws als volger daarin) is gigantisch! Daarnaast heeft het noorderlichttoerisme, de noorderlichtreizen, in de afgelopen 12 jaar een enorme vlucht genomen. Echt veel meer mensen hebben het fenomeen ontdekt en ermee kennis gemaakt. Mond tot mond reclame (verhalen) doet dan ook zijn werk. Het noorderlicht is dus niet per se anders of meer dan zo’n 20 jaar of langer geleden, maar veel, echt heel veel meer mensen hebben toegang tot en kennis erover gekregen. Het delen van foto’s speelt hierin een belangrijke rol: ‘Dit wil ik ook zien’. En tot slot zijn onze camera’s in technisch opzicht veel beter geworden. Veel mensen hebben tegenwoordig een mobiele telefoon die ook gebruikt kan worden om het te registreren en te delen.
Noorderlicht.TIP
Wil je meer weten over wat je nu in de gaten moet houden om je kans op noorderlicht te zien of fotograferen groter te maken? Of hoe noorderlicht nu eigenlijk ontstaat? In mijn ‘Noorderlicht zien! Hoe dan? Eerste hulp bij noorderlichtjagen’ staat alles netjes en op een eenvoudige manier uitgelegd. Meer informatie over dit gidsje vind je hier.
Zwolle, 15-8-2024
Marjan Spijkers