Live vanaf Spitsbergen!
Veel avontuurlijker wordt een noorderlichtjacht niet. Hoe is het hier op Spitsbergen in de poolnacht? Beleef het met me mee!
Sinds 7 november 2023 verblijf ik op Spitsbergen, in veel andere landen Svalbard genoemd. Vijf weken lang, tot 10 december 2023, woon en werk ik in de Spitsbergen Artist Residency op deze eilandengroep zo dicht bij de Noordpool. De poolnacht beleven is voor mij een droom die hier uitkomt. Bovendien is er ook overdag kans op noorderlicht! Na aandringen van een bevriende illustrator (Kijk vooral eens naar de prachtige illustraties van dieren uit het arctisch gebied van Marieke ten Berge!) heb ik gesolliciteerd op een plek op deze avontuurlijke locatie. Ik werk hier aan een (hand)boek over noorderlicht. In combinatie met mijn noorderlichtfotografie en mijn enthousiasme en kennis over het onderwerp noorderlicht was dat voldoende bagage om geaccepteerd te worden. In deze blog lees je mijn eerste indrukken.
Hoe donker is de poolnacht?
Dat zou ik graag willen weten en ervaren. Ik heb eerder de mørketid (donkere tijd – de periode van het jaar dat de zon niet boven de horizon komt) in de omgeving van Tromsø, de Lofoten, Vesterålen en Senja mogen ervaren. Daar bleek het midden op de dag veel lichter dan ik had verwacht. Iets ten noorden van de poolcirkel staat de zon nog zo dicht onder de horizon dat het ook diep in de winter nog een aantal uren behoorlijk schemert. En als er sneeuw ligt, helpt dat natuurlijk ook mee. Spitsbergen ligt nog een fors stuk noordelijker en in deze tijd van het jaar staat de zon minimaal 6 graden onder de horizon. Hier, op iets meer dan 1000 km van de Noordpool, spreek je met recht van de poolnacht – polarnatt.
IJsberen
Mijn verblijfplek, de artist residency, bevindt zich in Nybyen, een gehuchtje van enkele barakken aan het eind van de weg. Ik heb er een eigen kamer met een bed, kast en bureau en ik deel de keuken/woonkamer en 2 badkamers met nog 2 andere personen. Naar het centrum van Longyearbyen is het zo’n 2 kilometer lopen langs een goed verlichte weg, veel openbaar vervoer is er niet. Gelukkig kun je wel altijd een taxi bellen als dat nodig is, bijvoorbeeld als het te koud wordt door harde wind, of gewoon als je geen zin hebt in de wandeling.
De weg houdt nog niet letterlijk op daar waar ik bij de borden op de foto hierboven sta. Maar aan elke rand van Longyearbyen word je gewaarschuwd voor het feit dat er meer ijsberen dan mensen op de archipel zijn. Het wordt dan ook zeer nadrukkelijk afgeraden om zonder gids met afdoende ijsbeerafschrikmiddelen op pad te gaan. Tenzij je zelf de benodigde vergunningen, ervaring en middelen zoals een geweer en alarmpistool hebt. Aangezien ik daar niet over beschik is dit dan ook mijn uiterste punt. De afgelopen dagen is al meerdere keren de opmerking gemaakt dat die ijsberen zich toch niet door die borden laten afschrikken … Dat klopt inderdaad, dus het blijft een kwestie van alert blijven en de lokale media volgen. Bovendien ga ik ervan uit dat ik voor een ijsbeer geen smakelijk hapje ben 😉
Lady Aurora in vol ornaat
De eerste avond ging ik rond 17 uur naar buiten om de omgeving een beetje te verkennen, natuurlijk voorzien van camera en statief. Aan het eind van de weg maakte ik de bovenste kleinere foto, die met het paarse, fotografische noorderlicht. Twee uur later kreeg ik een seintje dat iemand op een webcam had gezien dat er veel activiteit was in Longyearbyen. Je rent hier niet zomaar naar buiten: je moet je echt goed aankleden met allerlei laagjes om geen bevriezingsverschijnselen te krijgen. In mijn geval betekent dat thermo ondergoed, wollen sokken en trui, een wollen muts, merino buff, een warme, redelijk winddichte jas en stevige, hoge, met lamswol gevoerde schoenen. Eenmaal warm aangekleed en buiten wist ik nog niet goed waar ik het beste heen kon, dus als een kip zonder kop rende ik heen en weer en probeerde ik uit waar het donker genoeg was. Op zich zijn al die lantaarnpalen hier wel fijn, behalve dan op sommige momenten … Zoals je hieronder ziet is het me uiteindelijk wel gelukt een plekje te vinden.
Even wennen
De eerste week had ik echt wel nodig om te wennen. Aan de locatie en aan het donker. De dag begint, na het douchen, met vitamine D3 en koffie. Ik zet bewust mijn wekker want als ik uit mijn met ijspegels versierde raam kijk is het permanent donker. Daarom doe ik als een soort ritueel bewust mijn gordijn ’s avonds dicht en ’s ochtends open – ook al maakt dat eigenlijk niet zoveel verschil. Ik ga elke dag een tijd naar buiten, daar zie ik dat het midden op de dag echt wel wat lichter is. Als er tenminste niet te veel wolken zijn.
Er zijn niet veel kanten die ik op kan, dus ik wandel regelmatig richting het centrum. Ik kijk wat rond, bewonder de blauwe besneeuwde bergtoppen, drink een kop koffie in een lokaal café en doe boodschappen. Zo krijg ik voldoende beweging en voorkom ik dat ik met een zware tas heuvelop naar ‘huis’ moet sjouwen. Als het niet helder is, en dus weinig kans op noorderlicht, ga ik bewust ook pas na 22 uur slapen. Hoewel mijn lichaam en hoofd al eerder op de dag aan de bel trekken dat het toch echt bedtijd is. Tussendoor zit ik achter mijn laptop want er moet een boek geschreven worden en gaat ook nog regelmatig het noorderlichtalarm op mijn telefoon. Op dit moment is het ’s middags vanaf een uur of 14, 14.30 al donker genoeg daarvoor.
‘Ook op Spitsbergen is donker en helder weer nodig om noorderlicht te zien …!’
Met een noorderlichtgids op pad
De komende weken zal de zon alleen maar verder weg zakken, dus heb ik bewust in de eerste week al 2 georganiseerde activiteiten geboekt om buiten Longyearbyen te komen. Ik ben met een ATV-excursie op pad geweest waarbij we ook met husky’s mochten knuffelen. Ik vond het vooral erg leuk om de omgeving nog een beetje bij daglicht te kunnen zien. En ik ben met een noorderlichtgids op pad gegaan. Omdat ik de organisatie nog kende van een eerdere reis en de eigenaar zich mij nog kon herinneren, ging de gids met mij alleen op pad. Vaak zijn er voor dit soort excursies minimaal 2 boekingen nodig, dus ik was superblij dat het doorging. Niettemin hadden we er allebei bij vertrek niet veel vertrouwen in want ook op Spitsbergen heb je donker en helder weer nodig om noorderlicht te kunnen zien. En de lucht zat aardig potdicht.
Maar ook hier in het Hoge Noorden wint de aanhouder en we hebben een koude maar prachtige, kleurrijke avond gehad! De gids vertelde me ook nog volop wetenswaardigheden en ik deelde wat noorderlicht-volksverhaaltjes.
Lokale noorderlicht expertise
Eerder deze week heb ik ook nog een noorderlichtlezing bezocht. Daar waar ik dacht dat de bewoners er hier wel alles over zouden weten, was de zaal afgeladen vol met lokale mensen. Katie Herlingshaw, medewerker van de UNIS (de Universiteit op Spitsbergen) gaf een leuke en interessante presentatie waarbij ze uitlegde hoe noorderlicht ontstond. Altijd goed om dat eens op een andere manier te horen. Daarnaast vertelde ze over bijzonderheden van het noorderlicht hier op Spitsbergen want er zijn hier wat dingen anders dan elders. Het gaat voor deze blog te ver, maar ik kom er vast nog eens op terug. We hebben kort even kennisgemaakt en ik hoop haar binnenkort nog een keer persoonlijk te spreken want we hebben in elk geval een grote passie gemeen.
Sprookjesachtig kleurenpalet
Tot nu toe valt het me mee dat het overdag nog niet helemaal donker is. Wel is me verteld dat het nog donkerder gaat worden de komende dagen. Daar staat tegenover dat de maan zich wat meer zal gaan laten zien. Tot nu toe heb ik geluk gehad met het vaak heldere weer en de besneeuwde bergen die het licht dat er is weerkaatsen. Zowel de camera van mijn mobiel als die van mijn ‘echte’ camera toveren overigens de prachtigste kleuren tevoorschijn die ik niet altijd met het blote oog zie. En ze maken de omgeving een stuk lichter dan hoe ik de omgeving waarneem. Maar een van de meest indrukwekkende dingen, naast het noorderlicht, is de weerschijn van het laatste, kleine beetje daglicht op de bergen aan de overkant van de fjord. Zo sprookjesachtig prachtig lichtblauw! Zie hieronder.
Wil je meekijken met mijn avontuur op Spitsbergen? Via Instagram doe ik vrijwel elke dag verslag van mijn avonturen in het Hoge Noorden. Volg me op www.instagram.com/noorderlicht.tips/ – en zie het bolletje ‘Svalbard’ voor alle verhalen.
Marjan
17-11-2023
